Title

When the Ear Gives the Eye – Stanisław Barańczak’s fonety

Polish Title

Kiedy ucho robi oko, czyli o fonetach Stanisława Barańczaka wobec muzyki

Authors

Aleksandra Reimann-Czajkowska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii PolskiejFollow

Author ORCID Identifier

https://orcid.org/0000-0002-2593-2467 Reimann-Czajkowska Aleksandra

Abstract

This paper examines the question of the relations between music and the written word. Interdisciplinary interpretations of selected fonety – a literary genre proposed by Barańczak in Pegaz Zdębiał – discuss translation twists, a form of translation based on listening to the music of Mozart and the libretto of Da Ponte. Barańczak’s quasi-translations, often semantically contrary to the original, maintain the discipline required of texts written to match music. The double effect gained in fonety [translation-parodies], musical-literary provenance and at the same time ubiquitous humour, allow the reader to understand how Barańczak interpreted musical masterpieces.

Polish Abstract

Artykuł zatytułowany Kiedy ucho robi oko czyli o fonetach Stanisława Barańczaka podejmuje problematykę związków muzyki ze słowem. Interdyscyplinarne interpretacje wybranych fonetów – gatunku zaproponowanego przez Barańczaka w książce Pegaz zdębiał – przedstawiają tłumaczenia-przeinaczenia – praktykę translatorską polegającą na słuchaniu muzyki Mozarta i libretta Da Pontego. Quasi-tłumaczenia Barańczaka często pozostając w semantycznej sprzeczności z oryginałem, zachowują dyscyplinę wymaganą od tekstów pisanych do muzyki. Uzyskany w fonetach efekt podwójnej, muzyczno-literackiej przynależności, a zarazem wszechobecny humor pozwalają zrozumieć, w jaki sposób Barańczak słuchał arcydzieł.

Keywords

Intermediality, Opera, the Sister Arts, Don Giovanni, Libretto

Polish Keywords

intermedialność, sztuki siostrzane, opera, Don Giovanni, libretto

References

Balcerzan Edward, Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatologii i komparatystyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2011.

Barańczak Anna, Gesty śpiewaków operowych, „Teksty” 1972, nr 1, s. 133–142.

Barańczak Stanisław, Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: wprowadzenie w prywatną teorię gatunków, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.

Biedrzycki Krzysztof, Gra sensu i nonsensu. Poważna i nie-poważna poezja Barańczaka scalona, „Dekada Literacka” 2009, nr 5–6, s. 14–23.

Chmielecki Konrad, Estetyka intermedialności, Wydawnictwo Rabid, Kraków 2008.

Dziadek Adam, Anagramy Ferdynanda de Saussure’a: historia pewnej rewolucji, „Teksty Drugie” 2001, nr 6, s. 109–125.

Kozak Jolanta, Przekład literacki jako metafora. Między „logos” a „lexis”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Stanisław Barańczak słucha arcydzieł, posłowie Tomasz Cyz, Wydawnictwo a5, Kraków 2016.

Tuwim Julian, Pegaz dęba czyli panopticum poetyckie, Czytelnik, Kraków 1950.

Wolf Werner, The Musicalization of Fiction: A Study in the Theory and History of Intermediality, Rodopi, Amsterdam–Atlanta 1999.

Ziomek Jerzy, Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

First Page

193

Last Page

212